Pierwsza  wzmianka o istnieniu  szkoły  w Szarłacie,  do której  udało nam się  dotrzeć  świadczy  o tym, że w 1887 roku Szarłata  posiadała  jednoklasową szkołę  katolicką, która  z czasem  została  przemianowana na dwuklasową. Już w 1904 roku w szkole uczyło się 146 katolickich i 12 ewangelickich  dzieci uczonych  przez  katolickiego i ewangelickiego nauczyciela. Charakterystycznym  obliczem tej  szkoły  jest wierność i obrona polskości, czego dowodem  jest  w 1906 roku strajk szkolny  będący  aktem  solidarności  z dziećmi  strajkującymi we Wrześni. Najczęściej  stosowaną  formą strajku był bierny opór. Dzieci na lekcjach religii i innych przedmiotów odmawiały odpowiedzi w języku niemieckim, posługując  się przy tym jedynie  językiem polskim. Jest chyba prawdą powiedzenie, że  „ Polak Potrafi” tam gdzie inni się poddawali, Polak brał się do pracy.

Przez cały  okres  swej  działalności placówka ta zawsze  pełniła  rolę  edukacyjną, kulturotwórczą  i łączącą  społeczność  miejscowości nie tylko  wokół  spraw  uczniów, lecz  także  ich rodzin.  Rodzice  czynnie  uczestniczyli  w organizowaniu  jej  działalności i podejmowaniu  różnych inicjatyw dla  zintegrowania  środowiska. Dla  nas, wychowawców  młodego  pokolenia, istotne jest to, że kaszubskie rodziny łączą  silne  związki  uczuciowe i poczucie  odpowiedzialności  za własny  dom i otoczenie.

Dzięki temu, szkoła staje się przedłużonym ramieniem rodziny,  wychowującej  młodego człowieka, zgodnie z poglądami  wyniesionymi  z domu,  co  pozwala  mu  unikać  zewnętrznych  dylematów  moralnych.

Szkoła jest miejscem gdzie uczeń  czuje się  bezpiecznie  i w pełni  jest zrozumiały oraz rozwija swoje zainteresowania w różnych zajęciach pozalekcyjnych. Prawdą jest to, że lata szkolne,  to najszczęśliwszy czas do, którego zawsze  chętnie  będziemy  wracali, to czas gdy  nawiązujemy  przyjaźnie na całe życie.